Czy po operacji musi boleć?
Ból jest naturalną konsekwencją zabiegu operacyjnego. Skuteczna kontrola bólu, niezależnie od wieku pacjenta, jest kluczowa dla szybkiego powrotu do zdrowia i uniknięcia długotrwałych skutków psychicznych i fizycznych.
Znaczenie wczesnej interwencji
Niewłaściwie leczony ból może prowadzić do wielu poważnych powikłań, takich jak:
- Zatrzymanie lub regres rozwoju dziecka
- Reakcje lękowe i stany depresyjne
- Zmniejszenie tolerancji na ból – skutkiem tego może być wzmożona wrażliwość dziecka na bodźce, które normalnie są uznawane za mało bolesne lub całkowicie bezbolesne
- Rozwój przewlekłych dolegliwości bólowych.
Dlatego leczenie bólu powinno być priorytetem zarówno dla rodziców, jak i personelu medycznego.
Ważne! Zgoda na przeprowadzenie operacji obejmuje również akceptację postępowania mającego na celu łagodzenie bólu pooperacyjnego. Leczenie przeciwbólowe stanowi integralną część terapii.
Jak ocenia się ból u dzieci?
Skuteczna kontrola bólu zaczyna się od jego właściwej oceny. Wymaga to współpracy i dobrej komunikacji między personelem a pacjentem oraz jego opiekunami. Podczas pobytu dziecka w szpitalu personel wielokrotnie ocenia natężenie bólu wykorzystując do tego specjalne narzędzia – skale oceny bólu.
Są różne skale oceny bólu, dostosowane do wieku i poziomu rozwoju dziecka. Ocena bólu u niemowląt i małych dzieci często opiera się na obserwacji zachowania i reakcji fizjologicznych, podczas gdy u starszych dzieci stosuje się skale numeryczne lub wizualno-analogowe.
U najmłodszych dzieci o bólu może świadczyć płacz, niepokój ruchowy, wzmożone napięcie mięśni, np. zaciśnięte pięści czy grymas na twarzy. Dziecko, które odczuwa silny ból trudno utulić.
W numerycznej skali oceny bólu NRS dziecko wskazuje liczbę od „0” (brak bólu) do „10” (najgorszy ból, jaki można sobie wyobrazić), która określa jak bardzo go boli.
W skali wizualno-analogowej VAS ból określa się przez wskazanie punktu na linijce odpowiadającego jego natężeniu. Jeden z jej końców odzwierciedla brak bólu, a drugi – ból nie do wytrzymania.
Jak leczy się ból u dzieci?
W leczeniu ostrego bólu pooperacyjnego najczęściej wykorzystywane są metody farmakologiczne (leki).
Leki przeciwbólowe
- Nieopioidowe leki przeciwbólowe – paracetamol, pyralgina i niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) są często stosowane jako pierwsza linia terapii
- Opioidowe leki przeciwbólowe – gdy ból jest silny, stosuje się preparaty takie jak morfina lub nalbufina, zawsze w starannie dobranej dawce i przez ograniczony czas
- Koanalgetyki – to leki uzupełniające, które wzmacniają działanie przeciwbólowe innych preparatów.
Leki przeciwbólowe podaje się różnymi drogami: we wstrzyknięciach (dożylnie lub wyjątkowo podskórnie), doustnie (tabletki, kapsułki, syropy) oraz doodbytniczo (czopki).
Techniki anestezji regionalnej
- Znieczulenia regionalne – w niektórych przypadkach lekarz anestezjolog zakłada dziecku specjalny cewnik do podawania leków przeciwbólowych; cewnik może być wprowadzony do przestrzeni w rejonie kręgosłupa (znieczulenie zewnątrzoponowe) lub innego obszaru ciała (blokady obwodowe)
- Znieczulenie miejscowe – czasami podaje się lek znieczulający bezpośrednio w miejscu odczuwanego bólu, np. w okolicę rany pooperacyjnej.
Multimodalna terapia bólu to podejście łączące różne metody leczenia bólu. To najlepsza strategia, która zwiększa skuteczność terapii i ogranicza występowanie działań niepożądanych leków.
Monitorowanie leczenia
Leki przeciwbólowe, zwłaszcza opioidy, mogą powodować działania niepożądane, takie jak nudności, wymioty, senność, zawroty głowy, świąd skóry, zaparcia. Personel medyczny uważnie monitoruje pacjentów pod kątem ich wystąpienia i w razie potrzeby odpowiednio reaguje.
Rola rodziców i opiekunów
Zachęcamy do aktywnego udziału rodziców w procesie terapeutycznym dziecka. W przypadku, gdy dziecko odczuwa ból lub pojawia się reakcja niepożądana po podaniu leku, zawsze należy powiadomić pielęgniarkę lub lekarza. W razie jakichkolwiek pytań lub wątpliwości można zwrócić się do personelu medycznego opiekującego się dzieckiem.