Chory na oddziale intensywnej terapii

Wprowadzenie

Pobyt na oddziale intensywnej terapii (OIT) stanowi trudny i stresujący czas dla pacjenta, jego rodziny i bliskich. Przyjęcie na OIT oznacza, że pacjent wymaga intensywnego monitorowania, leczenia i opieki, które nie są dostępne na innych oddziałach szpitalnych. Ten krótki poradnik pomoże Ci lepiej zrozumieć, na czym polega intensywna terapia. Dowiesz się także czego możesz się spodziewać w nadchodzących dniach i jak możesz pomóc w zapewnieniu komfortu pacjentowi. Pamiętaj, że przez cały czas pobytu na OIT pacjentem będzie opiekować się zespół specjalistów, którzy zgodnie ze swoją najlepszą wiedzą, odpowiedzą na Twoje pytania i udzielą Ci wsparcia, kiedy poczujesz się przytłoczony lub zagubiony.

Dlaczego mój bliski zachowuje się inaczej niż zwykle?

Leki podawane w celu zmniejszenia bólu i zapewnienia odpowiedniego komfortu pacjentowi mogą spowodować, że Twój bliski będzie zachowywać się inaczej niż zwykle. Pacjenci przebywający na OIT najczęściej wyglądają jakby spali, choć zdarza się, że w przebiegu choroby stają się nadmiernie pobudzeni. Nawet, jeśli osoba bliska nie jest w stanie z Tobą rozmawiać, często może słyszeć Twój głos i odczuwać dotyk. Po konsultacji z personelem pielęgniarskim, zwykle będziesz mógł trzymać swojego bliskiego za rękę, pamiętaj jedynie, żeby nie siadać na łóżku pacjenta. Jeżeli osoba bliska jest przytomna, staraj się mówić do niej spokojnym głosem i zadawaj pytania w taki sposób, żeby można było na nie odpowiedzieć bez wysiłku np. poprzez krótkie tak lub nie, mrugnięcie powiekami czy uścisk dłoni. W niektórych przypadkach, przydatna może się okazać kartka papieru i długopis czy tablet (np. u pacjentów podłączonych do respiratora, którzy nie są w stanie mówić).

Leczenie bólu

Leczenie bólu to niezbędny element opieki na oddziale intensywnej terapii. Krytycznie chorzy pacjenci często doświadczają silnego bólu wynikającego z uszkodzenia tkanek i narządów, a zabiegi wykonywane na OIT, takie jak: umieszczenie rurki intubacyjnej w tchawicy czy wkłucia do dużych naczyń krwionośnych, mogą dodatkowo wiązać się z różnego stopnia dyskomfortem. Personel medyczny stale dba o właściwą kontrolę bólu u Twojego bliskiego i w razie potrzeby zastosuje odpowiednie leki, które przyniosą ulgę i zapewnią pacjentowi komfort.

Majaczenie

Chorzy na OIT bywają zdezorientowani i mogą nie wiedzieć, gdzie się znajdują albo zatracić poczucie czasu. Twój bliski może nawet doświadczyć halucynacji – może mu się wydawać, że uczestniczył w sytuacjach, które się nie wydarzyły albo mieć błędne, często niezrozumiałe z punktu widzenia osób odwiedzających, przeświadczenie na temat swojej obecnej sytuacji. Niektórym pacjentom wydaje się, na przykład, że widzą osoby zmarłe albo że ktoś chce ich skrzywdzić, co wiąże się z dużym stresem i czasami wywołuje agresję u pacjenta. Taki stan nazywany jest majaczeniem i zwykle jest odwracalny. Najczęściej przyczyniają się do niego stres, zmęczenie, infekcje i podawane leki. Ważne, aby stale przypominać choremu, gdzie się znajduje, jaka jest data, która jest godzina. Możesz pokazywać bliskiemu aktualne wiadomości z radia lub telewizji. Pomocne może być także umieszczenie zdjęć znajomych twarzy obok łóżka.

Dlaczego mój bliski wygląda inaczej niż zwykle?

Obrzęki

Zdarza się, że ciężka choroba i stosowane leczenie doprowadzają do zmian w wyglądzie pacjenta. Twój bliski może wydawać się spuchnięty, co nazywane jest obrzękiem i wynika z nagromadzenia płynu w różnych częściach ciała. Obrzęki mogą mieć wiele przyczyn i często ustępują w miarę poprawy stanu zdrowia.

Wybroczyny na skórze

Pacjentom pozostającym przez dłuższy czas bez ruchu na łóżku szpitalnym, podaje się profilaktycznie leki, które zapobiegają powstawaniu groźnych dla życia zakrzepów w żyłach, ale jednocześnie mogą prowadzić do powstania wybroczyn lub siniaków na skórze.

Odleżyny

Długotrwałe unieruchomienie może też powodować zaczerwienienie lub rany w miejscach narażonych na ucisk, nazywane odleżynami. Personel stara się aktywnie zapobiegać powstawaniu odleżyn różnymi metodami, ale te działania nie zawsze są skuteczne. Kiedy Twój bliski poczuje się lepiej i zacznie się poruszać, rany na skórze powstałe podczas pobytu na OIT powinny stopniowo się zagoić.

Jakie zasady obowiązują na OIT?

Higiena rąk, środki ochrony osobistej

Pacjenci na OIT często mają obniżoną odporność, dlatego bardzo ważne, żeby przed wejściem na OIT i przy wyjściu z oddziału za każdym razem zdezynfekować ręce. Instrukcje prawidłowej higieny rąk są rozmieszczone na całym oddziale, obok dystrybutorów z płynem do dezynfekcji. W szczególnych przypadkach, konieczne może być ubranie specjalnej odzieży ochronnej czy maseczki na twarz. Personel oddziału poinformuje Cię, jeśli takie działania będą potrzebne. Pamiętaj, że stosowane środki ochrony indywidualnej chronią nie tylko pacjenta, ale także osoby odwiedzające (np. w przypadku stwierdzenia zakażenia szczególnie groźnymi szczepami mikroorganizmów u Twojego bliskiego).

Odwiedziny

Godziny odwiedzin na OIT są z góry ustalone. Szanujemy prywatność naszych pacjentów i chcemy zapewnić im odpowiednie warunki do odpoczynku, dlatego staramy się ograniczać liczbę odwiedzających, przebywających w jednym momencie przy łóżku chorego. Odwiedziny poza wyznaczonymi godzinami są możliwe tylko w wyjątkowych sytuacjach. Może się zdarzyć, że personel poprosi Cię o opuszczenie sali np. na czas wykonywania różnych procedur medycznych.

Przekazywanie informacji

Odwiedzając swojego bliskiego, możesz uzyskać informację na temat postępów leczenia. Wyznaczenie spośród bliskich pacjenta jednej osoby, która będzie odpowiedzialna za przekazywanie informacji o aktualnym stanie zdrowia pacjenta i dalszych planach leczenia pozostałym członkom rodziny, pomaga w zapewnieniu sprawnej komunikacji z personelem. Informacje o stanie zdrowia pacjenta mogą zostać udostępnione jedynie osobom upoważnionym do ich uzyskiwania, tzn. wskazanym przez pacjenta. Jeżeli chory jest nieprzytomny, informacje będą przekazywane osobom określonym w stosownych przepisach jako osoby bliskie.

W rzadkich przypadkach odwiedziny mogą zostać wstrzymane (np. w związku z aktualną sytuacją epidemiologiczną) – osoby upoważnione mogą wtedy uzyskać szczegółowe informacje telefonicznie pod warunkiem uwiarygodnienia swojej tożsamości przez podanie danych, takich jak: numer PESEL, data urodzenia, bądź drugie imię pacjenta. W innych przypadkach informacja telefoniczna nie jest udzielana.

Co mogę zrobić dla mojego bliskiego?

Jest kilka rzeczy, które możesz zrobić, żeby zwiększyć komfort pobytu bliskiej osoby na OIT. Jeżeli pacjent korzysta z aparatu słuchowego lub okularów, przynieś je ze sobą przy okazji odwiedzin.

Ze względów sanitarnych na sale chorych nie wolno wnosić świeżych kwiatów, jedzenia i picia. Zamiast tego, możesz przynieść ze sobą, na przykład, rodzinne fotografie. Jeśli chcesz zaangażować się w codzienną opiekę nad pacjentem np. w zakresie karmienia lub mycia osoby bliskiej, porozmawiaj na ten temat z członkami personelu pielęgniarskiego. Jeżeli posiadasz wiedzę na temat przeszłości chorobowej pacjenta (alergie, nałogi, przewlekłe schorzenia w przypadku braku dokumentacji medycznej), niezwłocznie przekaż te informacje pielęgniarce lub lekarzowi.

Zadbaj o siebie

Pobyt na OIT zwykle jest wyczerpujący nie tylko dla pacjenta, ale także dla osób z jego otoczenia. Pamiętaj, żeby zadbać o siebie w tym trudnym czasie. Regularnie odpoczywaj i rób sobie przerwy od odwiedzin. Większość szpitali zapewnia specjalnie wydzieloną przestrzeń do zadumy lub modlitwy. Jeżeli będziesz tego potrzebować, postaramy się zorganizować dla Ciebie wsparcie psychologa, pracownika socjalnego lub przewodnika duchowego.

Co, jeśli stan mojego bliskiego się nie poprawia?

Naszym priorytetem jest zapewnienie Twojemu bliskiemu najlepszej możliwej opieki na każdym etapie pobytu na OIT. W wielu przypadkach, pomimo dołożenia wszelkich starań przez personel leczący, nie udaje się odwrócić niekorzystnego przebiegu choroby. W sytuacji, kiedy interwencje ukierunkowane na wyleczenie pacjenta nie przynoszą zamierzonych efektów i nie można już zapobiec nieuchronnej śmierci Twojego bliskiego, głównym celem staje się zapewnienie pacjentowi maksymalnego komfortu i łagodzenie wszelkich nieprzyjemnych objawów. Jeśli zajdzie taka potrzeba, zapewnimy odpowiednie warunki do rozmowy na temat opieki u schyłku życia.

Pobranie narządów

Jeżeli pomimo wszelkich wysiłków Twój bliski zakończy życie, to w określonych sytuacjach nawet po śmierci może przyczynić się do uratowania życia komuś innemu. Przeszczepianie narządów jest metodą ratowania życia osoby chorej, która potrzebuje zdrowego narządu, aby żyć. Według polskiego prawa każda osoba zmarła może być uważana za potencjalnego dawcę tkanek i narządów. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy Twój bliski za życia wyraził sprzeciw na pobranie narządów. Pomimo, że przeszczepianie narządów jest obecnie powszechnie akceptowane, znane są przykłady kultur lub wyznań przeciwnych transplantacjom. Wyrażenie sprzeciwu na przekazanie swoich narządów do transplantacji jest indywidualną decyzją każdego człowieka, która nie ma wpływu na jakość opieki medycznej.

Wypis z OIT

Po wypisie z OIT pacjenci najczęściej są przenoszeni na inne oddziały szpitalne, do ośrodków opieki długoterminowej lub rehabilitacji. Twój bliski może być osłabiony i doświadczać różnych problemów, takich jak: kłopoty ze snem, odżywianiem czy poruszaniem się. Czasami pacjenci hospitalizowani na OIT cierpią z powodu zespołu stresu pourazowego lub innych zaburzeń psychicznych i wymagają specjalistycznej pomocy. Ważne, żebyś Ty i pozostali członkowie rodziny byli świadomi wyzwań, jakie mogą czekać na osobę bliską po zakończeniu pobytu na OIT. Rehabilitacja bywa długa i wymaga cierpliwości, ale wytrwałe wykonywanie odpowiednich ćwiczeń pozwala poprawić sprawność fizyczną i w wielu przypadkach daje możliwość powrotu do normalnego funkcjonowania.

Broszura o oddziale intensywnej terapii w formacie PDF jest dostępna tutaj.