Opieka okołooperacyjna nad chorym z udarem mózgu

Wprowadzenie Udar w ujęciu tradycyjnym jest rozpoznaniem klinicznym – polega na wystąpieniu nagłych, ogniskowych objawów neurologicznych spowodowanych uszkodzeniem mózgowia, rdzenia kręgowego lub siatkówki (dla uproszczenia używa się określenia „udar mózgu”).1 Niniejszy artykuł ma na celu omówienie czynników wpływających na ryzyko wystąpienia udaru okołooperacyjnego, jak i ocenę przedoperacyjną pacjenta po udarze. Udar okołooperacyjny Udar okołooperacyjny definiuje się jako udar, do którego doszło śródoperacyjnie lub w okresie 30 dni po zabiegu.2,3 Występuje on z równą częstością u obu płci. Stanowi istotny problem kliniczny, wiąże się bowiem ze zwiększoną śmiertelnością, wydłużoną hospitalizacją oraz niekorzystnym końcowym stanem funkcjonalnym – chorzy, którzy przebyli udar okołooperacyjny, są częściej wypisywani do zakładów opieki długoterminowej.4,5 W większości przypadków do udaru dochodzi w ciągu kilku dni po operacji, ale może również wystąpić po tygodniu lub dłuższym czasie, nawet po wypisie ze szpitala, co dodatkowo utrudnia dokładną ocenę częstości występowania tego powikłania. Częstość występowania udaru okołooperacyjnego u osób poddawanych operacjom pozasercowym wynosi 0,1–1,0%.3 W wieloośrodkowym badaniu VISION, które obejmowało 40 000 takich chorych >45. roku życia, wyniosła ona 0,3%.6 Częściej udar okołooperacyjny występuje po operacjach kardiochirurgicznych (1,3–4,3%).7,8 Szczególną sytuacją jest udar niemy klinicznie, tzn. gdy w wykonywanych badaniach neuro­obrazowych stwierdza się ognisko niedokrwienia, któremu nie towarzyszą objawy kliniczne.3,9 Częstość występowania udaru niemego klinicznie w okresie okołooperacyjnym jest trudna do oszacowania – w badaniu NeuroVISION obejmującym osoby >65. roku życia poddane operacji pozasercowej wyniosła aż 7%.9 Problem ten jest niezwykle istotny, ponieważ w przeprowadzonych wcześniej badaniach populacyjnych