🦟 Czy wiedzieliście, że to komarzyce gryzą ludzi? Potrzebują naszej krwi, aby zapewnić prawidłowy rozwój jajeczek i dać początek nowemu pokoleniu komarów. Jednak przy okazji mogą przenosić groźne choroby. Warto się z nimi zapoznać przed wyjazdem do egzotycznych krajów.
➡️ Denga
To wirusowa choroba charakteryzująca się gorączką, której towarzyszą bóle mięśni, stawów, nudności i wymioty, ból oczu oraz wysypka. Niepokojącym objawem są krwawienia. Do krytycznej fazy choroby dochodzi najczęściej podczas kolejnego zakażenia wirusem, co może prowadzić do krwawień wewnętrznych, wstrząsu i śmierci. Leczenie jest wyłącznie objawowe.
➡️ Gorączka Zachodniego Nilu
Większość zakażeń przebiega bezobjawowo, ale u 1/5 osób pojawiają się objawy przypominające inne infekcje wirusowe. W rzadkich przypadkach (około 1 na 150 zakażonych) choroba może przebiegać pod postacią zapalenia opon mózgowych lub zapalenia mózgu z osłabieniem mięśni i paraliżem. Nawet po wyzdrowieniu, niektórzy pacjenci doświadczają długotrwałych objawów, takich jak zmęczenie, problemy z pamięcią czy równowagą.
➡️ Wirus Zika
Infekcja wirusem Zika przebiega zazwyczaj łagodnie. Objawy, jeśli się pojawią, obejmują niewysoką gorączkę, swędzącą wysypkę, bóle stawów (szczególnie rąk i stóp) oraz zapalenie spojówek. Wirus Zika jest szczególnie niebezpieczny dla kobiet w ciąży, ponieważ może powodować poważne wady wrodzone u noworodków, takie jak mikrocefalia. Może przenosić się także drogą płciową.
➡️ Malaria
Malaria jest wywoływana przez pasożyty z rodzaju Plasmodium. Objawy malarii to m.in. gorączka, dreszcze, bóle głowy, mięśni i stawów, nudności, wymioty oraz biegunka. Charakterystyczne dla malarii są napady gorączki związane z pękaniem zainfekowanych czerwonych krwinek, które mogą występować regularnie w późniejszym etapie choroby. Malaria może prowadzić do anemii, niewydolności nerek, drgawek i śpiączki. Leczenie malarii zależy od gatunku Plasmodium i może obejmować różne leki przeciwmalaryczne.
🔍 Obecnie komary występujące w Polsce nie przenoszą chorób tropikalnych. O reakcjach na ugryzienia przeczytasz w naszym poprzednim wpisie.
Bezpiecznych i zdrowych wakacji! 🏖️🌴

🦟 Typowa reakcja na ugryzienie komara
Po ugryzieniu komara w przeciągu 20 minut rozwija się zaczerwienienie i obrzęk. Następnie pojawia się swędząca, stwardniała grudka, która zazwyczaj znika po 7-10 dniach.
‌
🔴 Zespół Skeeter – kiedy reakcja jest bardziej nasilona
Najczęstszą alergiczną reakcją na ugryzienie komara jest duża reakcja miejscowa, znana również jako zespół Skeeter. Objawia się ona nasilonym obrzękiem, który może mieć średnicę ponad 10 cm. Reakcja ta narasta w ciągu 12 godzin i ustępuje zwykle po 3-10 dniach. Czasami towarzyszą jej zmęczenie i stan podgorączkowy.
‌
❗Duży obrzęk w okolicy twarzy może ograniczać widoczność oraz utrudniać jedzenie i picie, zwłaszcza u dzieci.
‌
👶 Dlaczego ukąszenia komarów są bardziej dotkliwe dla dzieci?
Z biegiem czasu regularne ugryzienia komarów sprawiają, że organizm człowieka staje się na nie mniej wrażliwy. Małe dzieci, które nie miały jeszcze okazji nabyć naturalnej tolerancji, częściej doświadczają dużej reakcji miejscowej.
‌
🔍 Warto pamiętać, że drapanie ugryzienia może prowadzić do wtórnego zakażenia bakteryjnego. Duże reakcje miejscowe u dzieci zazwyczaj zanikają w ciągu kilku lat, natomiast u dorosłych mogą być związane z zakażeniem wirusem Epsteina-Barr (EBV) i zaburzeniami immunologicznymi.
‌
➡️ W porównaniu do owadów błonkoskrzydłych (pszczoła, osa, szerszeń), ugryzienia komarów bardzo rzadko powodują reakcje ogólnoustrojowe. Możliwe jest wystąpienie pokrzywki i anafilaksji.
‌
💊 Jak sobie radzić z objawami?
Profilaktyka: Unikanie komarów przez odpowiednie planowanie aktywności, stosowanie repelentów oraz doustnych leków antyhistaminowych.
Zmniejszenie obrzęku: Na zwykłe ugryzienia pomocny może być żel z dimentydenem. W dużych reakcjach miejscowych stosuje się krem z hydrokortyzonem.
Obrzęki utrudniające funkcjonowanie: W niektórych przypadkach wskazana jest krótkotrwała terapia doustnymi glikokortykosteroidami.
‌
🌅 Spokojnych letnich wieczorów!

Autorka: lek. Magdalena Fronczek
Konsultacja: prof. dr hab. n. med. Wojciech Szczeklik

🔬 Nieprawidłowy wynik cytologii nie musi oznaczać raka, ale często wiąże się z koniecznością dalszej diagnostyki, aby dokładnie ocenić charakter wykrytych zmian.
‌
❓Jak rozwija się nowotwór?
Proces zwykle rozpoczyna się od tzw. dysplazji – specyficznych nieprawidłowości w budowie komórek.
‌
Zmiany te czasem ustępują samoistnie, ale mogą też postępować i prowadzić do rozwoju raka.
‌
❗ Im wyższy stopień dysplazji, tym większe ryzyko przekształcenia w nowotwór.
🔍 Co dalej po nieprawidłowym wyniku cytologii?
Lekarz może skierować pacjentkę na dalsze badania:
➡️ Kolposkopia – ocena szyjki macicy pod powiększeniem, często z użyciem odczynników uwidaczniających zmiany.
➡️ Biopsja szyjki macicy – pobranie fragmentu tkanki do badania mikroskopowego, zwykle podczas kolposkopii.
➡️ Konizacja szyjki macicy – usunięcie stożkowatego fragmentu szyjki macicy w celach diagnostycznych i/lub terapeutycznych; może być wykonana w trakcie kolposkopii.
➡️ Wyłyżeczkowanie kanału szyjki macicy – pobranie materiału (wyskrobin) z wnętrza kanału szyjki; może towarzyszyć biopsji lub konizacji.
‌
📋 Jak interpretować wyniki histopatologiczne?
‌
CIN1 – dysplazja 1. stopnia, wczesny stan przedrakowy.
Ustępuje samoistnie u ~60% kobiet.
CIN2 – dysplazja 2. stopnia, stan przedrakowy.
Ustępuje samoistnie u ~40% kobiet.
CIN3 – dysplazja 3. stopnia, zaawansowany stan przedrakowy.
Wysokie ryzyko progresji do raka.
CIS (carcinoma in situ) – bardzo wczesna forma raka, ograniczona do jednej lokalizacji.
To już rak, ale rokowanie jest nadal bardzo dobre.
‌
🩷 Zadbaj o zdrowie i weź udział w programie profilaktyki raka szyjki macicy!

Autorka: lek. Magdalena Miłobędzka
Redakcja: lek. Magdalena Fronczek, prof. dr hab. n. med. Wojciech Szczeklik

W nowym programie profilaktyki raka szyjki macicy cytologia płynna (LBC) jest wykonywana u kobiet z dodatnim wynikiem testu HPV.

🔍 Jakie komórki ocenia się w cytologii? Szyjka macicy zbudowana jest z dwóch rodzajów nabłonka:

płaskiego – od strony pochwy (to z niego najczęściej rozwija się rak szyjki),

gruczołowego – wewnątrz kanału szyjki (rzadziej ulega transformacji nowotworowej).

Wyniki cytologii – system Bethesda

(uproszczona interpretacja, zawsze omawiaj wynik cytologii ze swoim ginekologiem)

NILM – brak nieprawidłowych komórek, wynik prawidłowy. 🟢

ASC-US – komórki płaskonabłonkowe wyglądają nietypowo, ale nie spełniają kryteriów zmian dysplastycznych. Najczęstsza nieprawidłowość, może wynikać np. z infekcji lub stanu zapalnego. 🟡

ASC-H – komórki płaskonabłonkowe wyglądają nietypowo i nie można wykluczyć HSIL. 🟠

LSIL – łagodna dysplazja komórek płaskonabłonkowych, cechy wczesnej transformacji nowotworowej. U 60% kobiet ustępuje samoistnie w ciągu roku, u 90% w ciągu 3 lat. 🟠

HSIL – bardziej zaawansowana dysplazja komórek płaskonabłonkowych, możliwy rak. 🔴

AGC – komórki gruczołowe wyglądają nietypowo. 🟠

AG-US – komórki gruczołowe wyglądają nietypowo, ale nie spełniają kryteriów zmian dysplastycznych. 🟠

AGC-N – komórki gruczołowe wyglądają nietypowo, z cechami sugerującymi raka. 🔴

Legenda:

🟢 Kolejne badanie w wyznaczonym czasie.

🟡 Zalecana kontrola.

🟠 Wymaga dalszej diagnostyki.

🔴 Wymaga pilnej diagnostyki.

👩‍⚕️👨‍⚕️ Nieprawidłowości w cytologii nie oznaczają od razu raka, ale zawsze wymagają indywidualnej oceny. Lekarz może skierować Cię na dalszą diagnostykę – więcej na ten temat już wkrótce!

Autorka: lek. Magdalena Miłobędzka

Redakcja: lek. Magdalena Fronczek, prof. dr hab. n. med. Wojciech Szczeklik

📢 REFUNDACJA – nowoczesne badania dostępne w programie profilaktyki raka szyjki macicy

‌Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 7 marca 2025 r., badania w kierunku wirusa HPV oraz cytologia na podłożu płynnym (LBC) zostały objęte refundacją przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ).

‌🔬 Od teraz test na obecność HPV wysokiego ryzyka onkogennego (16 i 18) stanowi podstawowe badanie przesiewowe w programie profilaktyki raka szyjki macicy – zgodnie z najnowszymi rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników oraz europejskimi i światowymi wytycznymi.

‌👩‍⚕️ Dla kogo i jak często?
Badanie dedykowane kobietom w wieku 25–64 lat.
– po 36 miesiącach od ostatniej cytologii w ramach programu,
– co 5 lat – przy ujemnym wyniku testu HPV HR i braku czynników ryzyka,
– co 12 miesięcy – w przypadku czynników ryzyka (zakażenie HIV, leczenie immunosupresyjne).

💡 W przypadku pozytywnego wyniku HPV, z tej samej próbki wykonana zostanie cytologia płynna – bez potrzeby ponownej wizyty.

❗WAŻNE: Wprowadzenie badań wymaga zmian umów z NFZ. Zapytaj w swojej poradni ginekologicznej, czy badania są już dostępne.

Medycyna • profilaktyka • badania przesiewowe

🧂Sól kuchenna (chlorek sodu, NaCl) to nie tylko najpopularniejsza przyprawa, ale również doskonały naturalny konserwant. Przez wieki była niezwykle ceniona – stanowiła źródło bogactwa, symbol statusu, a czasem nawet przyczynę konfliktów i wojen.
‌
Dziś wiemy, że sól jest głównym źródłem sodu, pierwiastka niezbędnego do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jednak jego nadmiar szkodzi zdrowiu – podnosi ciśnienie tętnicze, nasila obrzęki i pogarsza rokowanie w chorobach serca. ❤️‍🩹
‌
W większość krajów zachodnich spożycie soli jest wysokie (ok. 9 g/dzień). ⚠️ Tymczasem eksperci zalecają ograniczenie soli do 5 g dziennie, choć optymalna ilość może wynosić nawet ok. 3 g/dzień. Osobom z niektórymi schorzeniami, np. niewydolnością serca, zaleca się jeszcze niższe spożycie (poniżej 2 g dziennie).
‌
💡Badania wskazują, że ograniczenie dziennego spożycia soli o zaledwie 2,5 g może zmniejszyć ryzyko chorób sercowo-naczyniowych o podłożu miażdżycy, takich jak choroba wieńcowa czy choroba naczyń mózgowych, aż o 20%.
‌
Ważne! Źródłem soli są nie tylko potrawy przygotowywane w domu, ale także gotowe produkty spożywcze. 🛒
‌
Dla porównania:
1 łyżeczka soli zawiera ok. 6-7 g 🥄
plasterek szynki to ok. 0,3 g soli 🍖
bułka kajzerka zawiera ok. 0,7 g soli 🥖
Zatem już proste śniadanie złożone z 2 kajzerek z szynką dostarcza ponad 2 g soli, czyli prawie połowę dziennego limitu! 🍽️
‌
Szczególnie dużo soli zawierają popularne przekąski 🥨🍟:
mała paczka słonych paluszków to aż 2,5 g soli
średnia paczka chipsów zawiera ok. 1,5 g
duże frytki – ok. 1 g

🤔 Ciekawą alternatywą są substytuty tradycyjnej soli, w których chlorek sodu zastępowany jest chlorkiem potasu. Wstępne badania wskazują, że ich stosowanie może korzystnie wpływać na ciśnienie tętnicze i zmniejszać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Czekamy jednak na dalsze wyniki i oficjalne zalecenia ekspertów.

Pamiętaj! Niektóre schorzenia (np. choroby nerek, zaburzenia hormonalne) wymagają indywidualnych zaleceń dotyczących spożycia sodu.🩺👩‍⚕️
‌
Dbaj o siebie – mniej soli to więcej zdrowia! ❤️

Zdrowa dieta to fundament profilaktyki chorób sercowo-naczyniowych, takich jak udar mózgu czy zawał serca.

Każdy dzień to okazja, by zadbać o swoje zdrowie! 🫀

Wybierz dietę śródziemnomorską lub DASH – mogą one zmniejszyć ryzyko chorób serca nawet o 10%. 🥗

Zastąp tłuszcze nasycone tłuszczami nienasyconymi – ogranicz czerwone mięso, ser i pełnotłuste produkty mleczne. Wprowadź oliwę z oliwek, orzechy, nasiona oraz tłuste ryby, aby obniżyć poziom cholesterolu LDL. 🐟

Kontroluj spożycie soli – ogranicz ją do 5 g dziennie, pamiętając o soli ukrytej w gotowych produktach. Nadmiar soli prowadzi do nadciśnienia tętniczego. Z kolei potas z owoców i warzyw pomaga utrzymać prawidłowe ciśnienie krwi. 🍌

Uwzględnij błonnik w każdym posiłku – jego dzienne spożycie powinno wynosić 30-45 g. Znajdziesz go m.in. w produktach pełnoziarnistych, nasionach, orzechach i roślinach strączkowych. Dieta bogata w błonnik zmniejsza ryzyko cukrzycy typu 2.

🌾 Nie zapominaj o odpowiednim nawodnieniu! 💧

Zadbaj o przynajmniej 5 porcji warzyw i owoców dziennie – dostarczają błonnika, witamin, antyoksydantów i substancji przeciwzapalnych. 🥦 Owoce zawierają fruktozę, dlatego częściej sięgaj po warzywa.

Codziennie jedz po garść (ok. 30 g) niesolonych orzechów – wspierają zdrowie serca.

Ogranicz spożycie alkoholu – maksymalnie do 100 g tygodniowo. 🍷🚫

Unikaj cukrów prostych oraz produktów wysokoprzetworzonych – słodyczy, słodzonych napojów, fast foodów, chipsów. 🥤🍟🚫

Nie stosuj rutynowo suplementów – zbilansowana dieta dostarcza potrzebnych składników odżywczych. Suplementacja może być jednak zalecana w niektórych sytuacjach (np. witamina D zależnie od wieku i ekspozycji na słońce, kwas foliowy w ciąży). 🍽️

Jeśli chcesz schudnąć, wybierz zdrową i zrównoważoną dietę zamiast restrykcyjnej, która może prowadzić do niedoborów. Dietę warto połączyć z aktywnością fizyczną. Możliwe jest też wsparcie farmakologiczne (np. analogami GLP-1). ⚖️
‌
W chorobach przewlekłych (cukrzyca, dna moczanowa, niewydolność nerek) dietę skonsultuj z lekarzem. 👩‍⚕️🩺
‌
Dbaj o siebie – zdrowe wybory przynoszą korzyści na lata! 💪